Και... συνεχίζουμε!! 
Εδώ "έχωσα" και μια ιστορική αναφορά στην παλιά γραμμή 10: Αθήνα-Ν.Σμύρνη-Π.Φάληρο, που μιας και έχει καταργηθεί δε μπορούσα να "χωρέσω" αλλού...
10: ΤΖΙΤΖΙΦΙΕΣ-ΧΑΛΑΝΔΡΙ
Δημιουργήθηκε ως γραμμή τρόλεϊ την 1η Απριλίου 2008 με ακριβώς τη μορφή που έχει και σήμερα, όταν ο ΟΑΣΑ αποφάσισε να μετατρέψει τη λεωφορειακή γραμμη 450: Τζιτζιφιές-Χαλάνδρι σε ηλεκτροκίνητη. Γι’ αυτό και η καταγωγή της ουδεμία σχέση έχει με το δίκτυο των τραμ και μ’ αυτό των τρόλεϊ που τα αντικατέστησε τη δεκαετία του ’50. (αν και βέβαια αν κοιτάξουμε αρκετά πίσω, όλες οι γραμμές λεωφορειακές και μη, έχουν την καταγωγή τους στο τραμ) Συγκεκριμένα το τραμ 10 εκτελούσε την (άσχετη) διαδρομή «Ιπποκράτους-Βοτανικός» και γι’ αυτό θα εξεταστεί στο κεφάλαιο για τις γραμμές 025/026/027 των οποίων αποτελεί πρόγονο. Υπήρχε παρ’ όλα αυτά τρόλεϊ με τον αριθμό 10 και πριν το 2008 με διαδρομή «Αθήνα(Κοραή)-Ν.Σμύρνη» που ιδρύθηκε το 1981 σε αντικατάσταση παλιότερης λεωφορειακής γραμμής επίσης, διερχόταν από τις οδούς Συγγρού, Εφέσου και Ελ.Βενιζέλου, επεκτάθηκε με τα χρόνια ως το Παλ.Φάληρο (Παναγίτσα) και αντικαταστάθηκε από τη λεωφορειακή γραμμή 110: Πλ.Κολοκοτρώνη-Ν.Σμύρνη-Παλ.Φάληρο το 2003, όταν λόγω της έναρξης των έργων κατασκευής του τραμ ξηλώθηκε η εναέριος επί της Ελ.Βενιζέλου. Παρ’ όλα αυτά η εναέριος επί της Λ.Συγγρού παρέμεινε και όταν αποφασίστηκε 6 χρόνια μετά η «τρολεϊοποίηση» του 450, χρησιμοποιήθηκε και επεκτάθηκε μέχρι τις Τζιτζιφιές. Το «Τζιτζιφιές-Χαλάνδρι» λοιπόν πήρε τον αριθμό 10, γιατί χρησιμοποίησε εν μέρει το δίκτυο του 10: Αθήνα-Ν.Σμύρνη-Παλ.Φάληρο και για να διατηρηθεί λογώ παράδοσης ο αριθμός 10 ως «το τρόλεϊ της Συγγρού.»
Το τρόλεϊ 10: Αθήνα-Ν.Σμύρνη-Παλ.Φάληρο έχει κι αυτό μακρά ιστορία, αλλά έγινε τρόλεϊ μόλις το 1981 αφού από το 1922 υφίστατο ως λεωφορειακή γραμμή των ιδιωτών. (αργότερα ΚΤΕΛ) Η γραμμή αυτή (όπως έχω πει και αλλού) ήταν η πρώτη λεωφορειακή γραμμή που λειτούργησε στην Αθήνα (λίγο μετά το 1922) ανεξάρτητα από τις διαδρομές του τραμ και ιδρύθηκε για να εξυπηρετήσει τον τότε νεόδμητο οικισμό της Ν.Σμύρνης που χτίστηκε για να στεγάσει τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Ονομάστηκε 17: Ακαδημία-Ν.Σμυρνη (αφού από το 1 έως το 16 ήταν οι διαδρομές του τραμ στην Αθήνα) με αφετηρία έξω από το Πανεπιστήμιο (σημερινό παρκάκι στη συμβολή Πανεπιστημίου & Σίνα) διαδρομή μέσω Λ.Συγγρού, Χρυσ.Σμύρνης, Κ.Παλαιολόγου και 25ης Μαρτίου και τέρμα φυσικά στην Πλατ.Ν.Σμύρνης στη συμβολή των οδών 25ης Μαρτίου (πριν πεζοδρομηθεί) και Ελ.Βενιζέλου. Λίγα χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1927 η νεότευκτη τότε ΗΕΜ απέκτησε και υπηρεσία λεωφορείων, με στόχο να «χτυπήσει» τον ανταγωνισμό από τους ιδιώτες ακόμα περισσότερο. (τα δικά της λεωφορεία σε σχέση μ’ αυτά των ιδιωτών ήταν «παλάτια!»)
Δέκα χρόνια αργότερα κι ενώ ήδη έχει ιδρύσει τη λεωφορειακή γραμμή ΠΦ: Ακαδημία-Παλ.Φάληρο επί της Λ.Συγγρού, η ΗΕΜ ιδρύει νέα γραμμή με ονομασία ΝΣ: Ακαδημία-Ν.Σμύρνη με διαδρομή ακριβώς ίδια με αυτή του 17(!!) αναγκάζοντας έτσι τους λεωφορειούχους που δρομολογούσαν τα οχήματά τους στη γραμμή σε ΡΑΓΔΑΙΑ μείωση του αριθμού τους, λόγω των «συμβατικών δεσμεύσεων!» Όμως όπως και με την περίπτωση του 18: Ομόνοια-Κάτω Πατήσια που αναφέραμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, οι ιδιώτες έκαναν κάτι πιο έξυπνο. Δρομολόγησαν τα οχήματα της γραμμής 17 όχι πια από 25ης Μαρτίου, αλλά από Αγ.Φωτεινής στην άνοδο και από Ομήρου στην κάθοδο για να αποφύγουν τη χάραξη της ΝΣ και τους περιορισμούς που αυτή θα επέφερε. Επίσης επέκτειναν τη γραμμή επί της Ελ.Βενιζέλου μέχρι τη σημερινή στάση «Αγ.Παρασκευή» των 219/816, σε μια προσπάθεια περαιτέρω αύξησης της επιβατικής κίνησης, που είχε υποστεί βαρύ πλήγμα από την ίδρυση της ΝΣ της ΗΕΜ.
Με την επαναρίθμηση του ’40 (στην οποία θα αναφερθώ εκτενώς στα κεφάλαια για το 040 και το 049) η 17 γίνεται 31: Ακαδημία-Ν.Σμύρνη, ενώ το 1961 με την τελική κατάργηση των τραμ, σταματάει και η «υπηρεσία λεωφορείων» της ΗΕΜ και μαζί της η γραμμή ΝΣ: Ακαδημία-Ν.Σμύρνη, αφήνοντας την εξυπηρέτηση του προαστίου αποκλείστικά και μόνο στο 31 των ΚΤΕΛ! (το οποίο όμως παρ’ όλα αυτά συνέχισε να δρομολογείται μέσω Αγ.Φωτεινής/Ομήρου) Το 1969 στα πλαίσια της γνωστής προσπάθειας της Δικτατορίας να απομακρύνει τις αφετηρίες από το κέντρο, η γραμμή της Ν.Σμύρνης σχηματίζει μαζί με το 58 της Ν.Φιλαδέλφειας το διακεντρικό 31/58: Ν.Σμύρνη-Ν.Φιλαδέλφεια/Εργατ.Κατοικίες, (περισσότερες λεπτομέρειες για τη γραμμή της Ν.Φιλαδέλφειας στο προηγούμενο κεφάλαιο «6» και στο κεφάλαιο για το Β8) που επεκτείνεται περαιτέρω επί της Ελ.Βενιζέλου μέχρι τη σημερινή στάση «Παλ.Τέρμα» των 219/816. Η γραμμή αυτή θα επιζήσει μέχρι το 1981 (αν και κάποια στιγμή μέσα στη δεκαετία του ‘70 θα αλλάξει διαδρομή και θα διέρχεται πια από Εφέσου και όχι από Αγ.Φωτεινής/Ομήρου) και το νέο σύστημα αρίθμησης της ΕΑΣ θα του «δώσει» τον αριθμό 127: Ν.Φιλαδέλφεια-Ν.Σμύρνη. Πριν όμως ακόμη από την εφαρμογή των νέων αριθμήσεων οι υπεύθυνοι αλλάζουν γνώμη και «χωρίζουν» και πάλι τη γραμμή στα δύο. Το τμήμα της Ν.Σμύρνης γίνεται το τρόλεϊ 10: Αθήνα(Κοραή)-Ν.Σμύρνη και το τμήμα της Ν.Φιλαδέλφειας γίνεται το 619: Αθήνα-Ν.Φιλαδέλφεια, αλλά με αφετηρία κι αυτό στην Κοραή, για άμεση μετεπιβίβαση μεταξύ των δύο. Το 1985 όπως είδαμε, το 10 θα επεκταθεί μέσω των οδών Ελ.Βενιζέλου και Αχιλλέως στο Παλ.Φάληρο (Παναγίτσα) ενώ μετά την πεζοδρόμηση της οδού Κοραή, η αφετηρία του θα μετακινηθεί επί της Σταδίου στην Πλ.Κολοκοτρώνη, ως 10: Σταδίου-Ν.Σμύρνη-Παλ.Φάληρο.
Το 2003 όπως είδαμε λόγω των έργων κατασκευής του τραμ θα αντικατασταθεί από τη λεωφορειακή γραμμή 110: Πλ.Κολοκοτρώνη-Ν.Σμύρνη-Παλ.Φάληρο, η οποία όμως δε διέρχεται από Εφέσου, αλλά από Θεοδ.Βρεσθένης, Φραντζή, Ηλ.Ηλιού και Μάχης Αναλάτου για να καλύψει και τα τμήματα των 024/057 που είχαν μόλις καταργηθεί λόγω της έλευσης του μετρό στο Ν.Κόσμο. Τελικώς το τραμ θα εγκαινιαστεί το 2004, λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες και 2-3 χρόνια αργότερα η γραμμή 110 θα καταργηθεί ως «ασύμφορη» και «παράλληλη με το τραμ» αφήνοντας όλη την εξυπηρέτηση του άξονα της Ελ.Βενιζέλου στον «νέο τροχιόδρομο της Αθήνας» Άμεση συνέπεια της κατάργησης αυτής θα είναι και η «επαναφορά» του 024 στον Αγ.Ιωάννη για μερικά ακόμη χρόνια, για να αντικατασταθεί σχετικά πρόσφατα από το 202. Έτσι στην περίπτωση της Ν.Σμύρνης είχαμε «ανάστροφη» πορεία: Δηλαδή αντί να πάμε από το τραμ στο λεωφορείο ή στο τρόλεϊ, πήγαμε από το λεωφορείο στο τρόλεϊ κι απ’ το τρόλεϊ στο τραμ!! (αφού το είδαμε κι αυτό στην Αθήνα, μπορούμε πια να πεθάνουμε ήσυχοι!!
)
Φυσικά δεν μιλήσαμε καθόλου για το λεωφορείο που «μετασχηματίστηκε» στο σημερινό τρόλεϊ 10, δηλαδή το 450: Τζιτιζιφιές-Χαλάνδρι!! Η γραμμή αυτή ιδρύθηκε το 1989 ως 450: Δέλτα Φαλήρου-Χαλάνδρι, μαζί με το «αδερφάκι» της το 550: Δέλτα Φαλήρου-Κηφισιά, στη δεύτερη κατά σειρά παρέμβαση τύπου "κορμός/διαδημοτικό-τοπικό" στα Βόρεια Προάστια! (η πρώτη ήταν η δημιουργία των κορμών Κηφισιάς 538/539 και η μεταφορά όλων των αφετηριών προς Βορρά από την Πλατ.Κάνιγγος στο Ζηρίνειο, που έλαβε χώρα το 1984) Πριν το 1989, υπήρχαν γραμμές από τον Πειραιά προς τα Βόρεια και τα Ανατολικά Προάστια, οι οποίες ακολουθούσαν τη διαδρομή: Ποσειδώνος, Λ.Κατσώνη, Συγγρού, Καλλιρρόης, Αρδηττού, Βασ.Κωνσταντίνου, Βασ.Σοφίας και Κηφισίας. (με εξαίρεση το 407 που έστριβε Μεσογείων και κατέληγε στην Αγ.Παρασκευή) Μετά την Αγ.Βαρβάρα οι γραμμές διακλαδίζονταν. Οι 517/518/519 συνέχιζαν ευθεία προς Ν.Ερυθραία/Δροσιά/Αγ.Στέφανο και οι 413/438 έστριβαν δεξιά στην Εθν.Αντιστάσεως, συνέχιζαν στην Α.Παπανδρέου και δεξιά στην Πεντέλης κι έβγαιναν στη Ν. & Παλ.Πεντέλη μέσω Α.Παπανδρέου(Μελίσσια), Π.Τσαλδάρη, Κουντουριώτου, ΝΙΕΝ, Θεμιστοκλέους, 25ης Μαρτίου, Πλ.Ν.Πεντέλης, Αλ.Παναγούλη, και Ελ.Βενιζέλου τερματίζοντας στην Αγ.Τριάδα. (ήταν οι μόνες γραμμές που έκαναν αυτή τη διαδρομή, καθώς οι αντίστοιχες από Αθήνα πήγαιναν όλο ευθεία την Πεντέλης) Η διαφορά του 438 ήταν ότι πήγαινε μέσω ΠΙΚΠΑ.
Οι γραμμές αυτές λοιπόν (413/438) χωρίστηκαν στα «3» ως εξής: 1) Το τμήμα Πειραιάς-Δέλτα Φαλήρου ανέλαβαν οι πολυπληθείς γραμμές που συνέδεαν τον Πειραιά με τα Νότια Προάστια 2) Στο Δέλτα Φαλήρου έκαναν μετεπιβίβαση στο 450: Δέλτα Φαλήρου-Χαλάνδρι και 3) μετεπιβίβαση στο Χαλάνδρι στο νέο τοπικό (το πρώτο τοπικό που ιδρύθηκε στο Χαλάνδρι αρκετά χρόνια πριν την ίδρυση των κορμών Α6/Β6) 451: Χαλάνδρι-Ν. & Παλ.Πεντέλη(μέσω ΠΙΚΠΑ) που είχε ακριβώς την ίδια διαδρομή με τα 413/438 προς Ν. & Παλ.Πεντέλη, με τη μόνη διαφορά ότι κάποια δρομολόγιά του (αργότερα όλα) επεκτάθηκαν μέχρι την Καλλιθέα Πεντέλης που μέχρι τότε ήταν ακάλυπτη συγκοινωνιακά. Η «στρογγυλή πλατεία» που είχαν την αφετηρία τους τα 450/550 αρχικά (για όσους την πρόλαβαν πριν την «φάνε» τα Ολυμπιακά Έργα) ήταν από μόνη της ιστορική, αφού αποτελούσε τον αρχικό κυκλικό κόμβο της σύγκλισης της Λ.Συγγρού με την Παραλιακή πριν το 1975 και την κατασκευή του ανισόπεδου κόμβου στο Φαληρικό Δέλτα. Μάλιστα παρόμοια πλατεία υπήρχε και στη συμβολή της Παραλιακής με τη Θησέως.
Οι γραμμές 413/438: Πειραιάς-Ν. & Παλ.Πεντέλη τις οποίες «αντικατέστησε» το 450 είχαν αφετηρία επί της Γ.Θεοτόκη στον Αγ.Νείλο του Πειραιά. Υφίστανται σαν σύνδεση Πειραιά-Λ.Πεντέλης από τη δεκαετία του ’40 αρχικά ως 48Α: Πειραιάς-Βριλήσσια (αφού μέχρι εκεί έφτανε η συγκοινωνία τότε) αργότερα ως 48Α: Πειραιάς-Βριλήσσια-Πεντέλη (αλλά ευθεία από Λ.Πεντέλης χωρίς διέλευση από Ν.Πεντέλη) και τελικά τη δεκαετία του ’70 ως 191: Πειραιάς-Ν.& Παλ.Πεντέλη (μέσω ΝΙΕΝ και με ορισμένα δρομολόγια να προσεγγίζουν το ΠΙΚΠΑ) το οποίο με την επαναρίθμηση της ΕΑΣ το 1981 χωρίστηκε στα 413: Πειραιάς-Ν. & Παλ.Πεντέλη Α΄ και 438: Πειραιάς-Ν. & Παλ.Πεντέλη Β΄. Η αφετηρία τους στον Πειραιά ήταν αρχικά επί της Αγ.Κωνσταντίνου στο πλάι του Δημοτικού Θεάτρου (μαζί με όλες τις γραμμές προς Βόρεια και Νότια Προάστια) μέχρι κάποια στιγμή (μάλλον τη δεκαετία του ‘70) που για λόγους αποσυμφόρησης του κέντρου αποφασίστηκε να μεταφερθει μαζί με όλες τις υπόλοιπες στην ευρύτερη περιοχή του Χατζηκυριάκειου. (οι αφετηρίες προς Νότια πήγανε Κλεισόβης. Μόνο το 040 ανέβηκε Ακτή Ξαβερίου) Στο κεφάλαια για τα τρόλεϊ 18/19 και τα λεωφορεία 450/451/460/461 θα γίνει μια πολύ πιο «ενδελεχής» ιστορική επισκόπηση στις γραμμές του Χαλανδρίου, της Πεντέλης, αλλά και τις συνδετήριες προς Πειραιά και θα δούμε πως ακριβώς (και γιατί) διαμορφώθηκαν στην παρούσα μορφή τους.
Όσο για το 450, παρέμεινε σχεδόν ίδιο μέχρι το 2008 που μετατράπηκε στο τρόλεϊ 10: Τζιτζιφιές-Χαλάνδρι. Οι μόνες διαφορές είχαν να κάνουν με την αφετηρία του η οποία το 2002 μεταφέρθηκε στο Τροκαντερό λόγω της ανέγερσης του γηπέδου «Τάε Κβο Ντο», αλλά και των έργων κατασκευής του τραμ (ονομάστηκε τότε 450: Παλ.Φάληρο/Τροκαντερό-Χαλάνδρι) και τον Ιούλιο του 2007 στην Πλατ.Πεισιστράτου στις Τζιτζιφιές (ως 450: Τζιτζιφιές-Χαλάνδρι) εν όψει της «τρολεϊοποίησής» του. (οι υπεύθυνοι είχαν αποφασίσει να κάνουν την αφετηρία του μελλοντικού τρόλεϊ επί της Θησέως, γιατί σε περίπτωση που θα παρέμενε στο Τροκαντερό θα είχαν μεγάλο πρόβλημα με τις «διαπλεκόμενες» εναερίους τραμ και τρόλεϊ. Έτσι αποφάσισαν να μεταφέρουν την αφετηρία στις Τζιτζιφιές πριν ακόμη γίνει η «μετατροπή» για να το συνηθίσουν οι επιβάτες)
Εδώ "έχωσα" και μια ιστορική αναφορά στην παλιά γραμμή 10: Αθήνα-Ν.Σμύρνη-Π.Φάληρο, που μιας και έχει καταργηθεί δε μπορούσα να "χωρέσω" αλλού...10: ΤΖΙΤΖΙΦΙΕΣ-ΧΑΛΑΝΔΡΙ
Δημιουργήθηκε ως γραμμή τρόλεϊ την 1η Απριλίου 2008 με ακριβώς τη μορφή που έχει και σήμερα, όταν ο ΟΑΣΑ αποφάσισε να μετατρέψει τη λεωφορειακή γραμμη 450: Τζιτζιφιές-Χαλάνδρι σε ηλεκτροκίνητη. Γι’ αυτό και η καταγωγή της ουδεμία σχέση έχει με το δίκτυο των τραμ και μ’ αυτό των τρόλεϊ που τα αντικατέστησε τη δεκαετία του ’50. (αν και βέβαια αν κοιτάξουμε αρκετά πίσω, όλες οι γραμμές λεωφορειακές και μη, έχουν την καταγωγή τους στο τραμ) Συγκεκριμένα το τραμ 10 εκτελούσε την (άσχετη) διαδρομή «Ιπποκράτους-Βοτανικός» και γι’ αυτό θα εξεταστεί στο κεφάλαιο για τις γραμμές 025/026/027 των οποίων αποτελεί πρόγονο. Υπήρχε παρ’ όλα αυτά τρόλεϊ με τον αριθμό 10 και πριν το 2008 με διαδρομή «Αθήνα(Κοραή)-Ν.Σμύρνη» που ιδρύθηκε το 1981 σε αντικατάσταση παλιότερης λεωφορειακής γραμμής επίσης, διερχόταν από τις οδούς Συγγρού, Εφέσου και Ελ.Βενιζέλου, επεκτάθηκε με τα χρόνια ως το Παλ.Φάληρο (Παναγίτσα) και αντικαταστάθηκε από τη λεωφορειακή γραμμή 110: Πλ.Κολοκοτρώνη-Ν.Σμύρνη-Παλ.Φάληρο το 2003, όταν λόγω της έναρξης των έργων κατασκευής του τραμ ξηλώθηκε η εναέριος επί της Ελ.Βενιζέλου. Παρ’ όλα αυτά η εναέριος επί της Λ.Συγγρού παρέμεινε και όταν αποφασίστηκε 6 χρόνια μετά η «τρολεϊοποίηση» του 450, χρησιμοποιήθηκε και επεκτάθηκε μέχρι τις Τζιτζιφιές. Το «Τζιτζιφιές-Χαλάνδρι» λοιπόν πήρε τον αριθμό 10, γιατί χρησιμοποίησε εν μέρει το δίκτυο του 10: Αθήνα-Ν.Σμύρνη-Παλ.Φάληρο και για να διατηρηθεί λογώ παράδοσης ο αριθμός 10 ως «το τρόλεϊ της Συγγρού.»
Το τρόλεϊ 10: Αθήνα-Ν.Σμύρνη-Παλ.Φάληρο έχει κι αυτό μακρά ιστορία, αλλά έγινε τρόλεϊ μόλις το 1981 αφού από το 1922 υφίστατο ως λεωφορειακή γραμμή των ιδιωτών. (αργότερα ΚΤΕΛ) Η γραμμή αυτή (όπως έχω πει και αλλού) ήταν η πρώτη λεωφορειακή γραμμή που λειτούργησε στην Αθήνα (λίγο μετά το 1922) ανεξάρτητα από τις διαδρομές του τραμ και ιδρύθηκε για να εξυπηρετήσει τον τότε νεόδμητο οικισμό της Ν.Σμύρνης που χτίστηκε για να στεγάσει τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Ονομάστηκε 17: Ακαδημία-Ν.Σμυρνη (αφού από το 1 έως το 16 ήταν οι διαδρομές του τραμ στην Αθήνα) με αφετηρία έξω από το Πανεπιστήμιο (σημερινό παρκάκι στη συμβολή Πανεπιστημίου & Σίνα) διαδρομή μέσω Λ.Συγγρού, Χρυσ.Σμύρνης, Κ.Παλαιολόγου και 25ης Μαρτίου και τέρμα φυσικά στην Πλατ.Ν.Σμύρνης στη συμβολή των οδών 25ης Μαρτίου (πριν πεζοδρομηθεί) και Ελ.Βενιζέλου. Λίγα χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1927 η νεότευκτη τότε ΗΕΜ απέκτησε και υπηρεσία λεωφορείων, με στόχο να «χτυπήσει» τον ανταγωνισμό από τους ιδιώτες ακόμα περισσότερο. (τα δικά της λεωφορεία σε σχέση μ’ αυτά των ιδιωτών ήταν «παλάτια!»)
Δέκα χρόνια αργότερα κι ενώ ήδη έχει ιδρύσει τη λεωφορειακή γραμμή ΠΦ: Ακαδημία-Παλ.Φάληρο επί της Λ.Συγγρού, η ΗΕΜ ιδρύει νέα γραμμή με ονομασία ΝΣ: Ακαδημία-Ν.Σμύρνη με διαδρομή ακριβώς ίδια με αυτή του 17(!!) αναγκάζοντας έτσι τους λεωφορειούχους που δρομολογούσαν τα οχήματά τους στη γραμμή σε ΡΑΓΔΑΙΑ μείωση του αριθμού τους, λόγω των «συμβατικών δεσμεύσεων!» Όμως όπως και με την περίπτωση του 18: Ομόνοια-Κάτω Πατήσια που αναφέραμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, οι ιδιώτες έκαναν κάτι πιο έξυπνο. Δρομολόγησαν τα οχήματα της γραμμής 17 όχι πια από 25ης Μαρτίου, αλλά από Αγ.Φωτεινής στην άνοδο και από Ομήρου στην κάθοδο για να αποφύγουν τη χάραξη της ΝΣ και τους περιορισμούς που αυτή θα επέφερε. Επίσης επέκτειναν τη γραμμή επί της Ελ.Βενιζέλου μέχρι τη σημερινή στάση «Αγ.Παρασκευή» των 219/816, σε μια προσπάθεια περαιτέρω αύξησης της επιβατικής κίνησης, που είχε υποστεί βαρύ πλήγμα από την ίδρυση της ΝΣ της ΗΕΜ.
Με την επαναρίθμηση του ’40 (στην οποία θα αναφερθώ εκτενώς στα κεφάλαια για το 040 και το 049) η 17 γίνεται 31: Ακαδημία-Ν.Σμύρνη, ενώ το 1961 με την τελική κατάργηση των τραμ, σταματάει και η «υπηρεσία λεωφορείων» της ΗΕΜ και μαζί της η γραμμή ΝΣ: Ακαδημία-Ν.Σμύρνη, αφήνοντας την εξυπηρέτηση του προαστίου αποκλείστικά και μόνο στο 31 των ΚΤΕΛ! (το οποίο όμως παρ’ όλα αυτά συνέχισε να δρομολογείται μέσω Αγ.Φωτεινής/Ομήρου) Το 1969 στα πλαίσια της γνωστής προσπάθειας της Δικτατορίας να απομακρύνει τις αφετηρίες από το κέντρο, η γραμμή της Ν.Σμύρνης σχηματίζει μαζί με το 58 της Ν.Φιλαδέλφειας το διακεντρικό 31/58: Ν.Σμύρνη-Ν.Φιλαδέλφεια/Εργατ.Κατοικίες, (περισσότερες λεπτομέρειες για τη γραμμή της Ν.Φιλαδέλφειας στο προηγούμενο κεφάλαιο «6» και στο κεφάλαιο για το Β8) που επεκτείνεται περαιτέρω επί της Ελ.Βενιζέλου μέχρι τη σημερινή στάση «Παλ.Τέρμα» των 219/816. Η γραμμή αυτή θα επιζήσει μέχρι το 1981 (αν και κάποια στιγμή μέσα στη δεκαετία του ‘70 θα αλλάξει διαδρομή και θα διέρχεται πια από Εφέσου και όχι από Αγ.Φωτεινής/Ομήρου) και το νέο σύστημα αρίθμησης της ΕΑΣ θα του «δώσει» τον αριθμό 127: Ν.Φιλαδέλφεια-Ν.Σμύρνη. Πριν όμως ακόμη από την εφαρμογή των νέων αριθμήσεων οι υπεύθυνοι αλλάζουν γνώμη και «χωρίζουν» και πάλι τη γραμμή στα δύο. Το τμήμα της Ν.Σμύρνης γίνεται το τρόλεϊ 10: Αθήνα(Κοραή)-Ν.Σμύρνη και το τμήμα της Ν.Φιλαδέλφειας γίνεται το 619: Αθήνα-Ν.Φιλαδέλφεια, αλλά με αφετηρία κι αυτό στην Κοραή, για άμεση μετεπιβίβαση μεταξύ των δύο. Το 1985 όπως είδαμε, το 10 θα επεκταθεί μέσω των οδών Ελ.Βενιζέλου και Αχιλλέως στο Παλ.Φάληρο (Παναγίτσα) ενώ μετά την πεζοδρόμηση της οδού Κοραή, η αφετηρία του θα μετακινηθεί επί της Σταδίου στην Πλ.Κολοκοτρώνη, ως 10: Σταδίου-Ν.Σμύρνη-Παλ.Φάληρο.
Το 2003 όπως είδαμε λόγω των έργων κατασκευής του τραμ θα αντικατασταθεί από τη λεωφορειακή γραμμή 110: Πλ.Κολοκοτρώνη-Ν.Σμύρνη-Παλ.Φάληρο, η οποία όμως δε διέρχεται από Εφέσου, αλλά από Θεοδ.Βρεσθένης, Φραντζή, Ηλ.Ηλιού και Μάχης Αναλάτου για να καλύψει και τα τμήματα των 024/057 που είχαν μόλις καταργηθεί λόγω της έλευσης του μετρό στο Ν.Κόσμο. Τελικώς το τραμ θα εγκαινιαστεί το 2004, λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες και 2-3 χρόνια αργότερα η γραμμή 110 θα καταργηθεί ως «ασύμφορη» και «παράλληλη με το τραμ» αφήνοντας όλη την εξυπηρέτηση του άξονα της Ελ.Βενιζέλου στον «νέο τροχιόδρομο της Αθήνας» Άμεση συνέπεια της κατάργησης αυτής θα είναι και η «επαναφορά» του 024 στον Αγ.Ιωάννη για μερικά ακόμη χρόνια, για να αντικατασταθεί σχετικά πρόσφατα από το 202. Έτσι στην περίπτωση της Ν.Σμύρνης είχαμε «ανάστροφη» πορεία: Δηλαδή αντί να πάμε από το τραμ στο λεωφορείο ή στο τρόλεϊ, πήγαμε από το λεωφορείο στο τρόλεϊ κι απ’ το τρόλεϊ στο τραμ!! (αφού το είδαμε κι αυτό στην Αθήνα, μπορούμε πια να πεθάνουμε ήσυχοι!!
) Φυσικά δεν μιλήσαμε καθόλου για το λεωφορείο που «μετασχηματίστηκε» στο σημερινό τρόλεϊ 10, δηλαδή το 450: Τζιτιζιφιές-Χαλάνδρι!! Η γραμμή αυτή ιδρύθηκε το 1989 ως 450: Δέλτα Φαλήρου-Χαλάνδρι, μαζί με το «αδερφάκι» της το 550: Δέλτα Φαλήρου-Κηφισιά, στη δεύτερη κατά σειρά παρέμβαση τύπου "κορμός/διαδημοτικό-τοπικό" στα Βόρεια Προάστια! (η πρώτη ήταν η δημιουργία των κορμών Κηφισιάς 538/539 και η μεταφορά όλων των αφετηριών προς Βορρά από την Πλατ.Κάνιγγος στο Ζηρίνειο, που έλαβε χώρα το 1984) Πριν το 1989, υπήρχαν γραμμές από τον Πειραιά προς τα Βόρεια και τα Ανατολικά Προάστια, οι οποίες ακολουθούσαν τη διαδρομή: Ποσειδώνος, Λ.Κατσώνη, Συγγρού, Καλλιρρόης, Αρδηττού, Βασ.Κωνσταντίνου, Βασ.Σοφίας και Κηφισίας. (με εξαίρεση το 407 που έστριβε Μεσογείων και κατέληγε στην Αγ.Παρασκευή) Μετά την Αγ.Βαρβάρα οι γραμμές διακλαδίζονταν. Οι 517/518/519 συνέχιζαν ευθεία προς Ν.Ερυθραία/Δροσιά/Αγ.Στέφανο και οι 413/438 έστριβαν δεξιά στην Εθν.Αντιστάσεως, συνέχιζαν στην Α.Παπανδρέου και δεξιά στην Πεντέλης κι έβγαιναν στη Ν. & Παλ.Πεντέλη μέσω Α.Παπανδρέου(Μελίσσια), Π.Τσαλδάρη, Κουντουριώτου, ΝΙΕΝ, Θεμιστοκλέους, 25ης Μαρτίου, Πλ.Ν.Πεντέλης, Αλ.Παναγούλη, και Ελ.Βενιζέλου τερματίζοντας στην Αγ.Τριάδα. (ήταν οι μόνες γραμμές που έκαναν αυτή τη διαδρομή, καθώς οι αντίστοιχες από Αθήνα πήγαιναν όλο ευθεία την Πεντέλης) Η διαφορά του 438 ήταν ότι πήγαινε μέσω ΠΙΚΠΑ.
Οι γραμμές αυτές λοιπόν (413/438) χωρίστηκαν στα «3» ως εξής: 1) Το τμήμα Πειραιάς-Δέλτα Φαλήρου ανέλαβαν οι πολυπληθείς γραμμές που συνέδεαν τον Πειραιά με τα Νότια Προάστια 2) Στο Δέλτα Φαλήρου έκαναν μετεπιβίβαση στο 450: Δέλτα Φαλήρου-Χαλάνδρι και 3) μετεπιβίβαση στο Χαλάνδρι στο νέο τοπικό (το πρώτο τοπικό που ιδρύθηκε στο Χαλάνδρι αρκετά χρόνια πριν την ίδρυση των κορμών Α6/Β6) 451: Χαλάνδρι-Ν. & Παλ.Πεντέλη(μέσω ΠΙΚΠΑ) που είχε ακριβώς την ίδια διαδρομή με τα 413/438 προς Ν. & Παλ.Πεντέλη, με τη μόνη διαφορά ότι κάποια δρομολόγιά του (αργότερα όλα) επεκτάθηκαν μέχρι την Καλλιθέα Πεντέλης που μέχρι τότε ήταν ακάλυπτη συγκοινωνιακά. Η «στρογγυλή πλατεία» που είχαν την αφετηρία τους τα 450/550 αρχικά (για όσους την πρόλαβαν πριν την «φάνε» τα Ολυμπιακά Έργα) ήταν από μόνη της ιστορική, αφού αποτελούσε τον αρχικό κυκλικό κόμβο της σύγκλισης της Λ.Συγγρού με την Παραλιακή πριν το 1975 και την κατασκευή του ανισόπεδου κόμβου στο Φαληρικό Δέλτα. Μάλιστα παρόμοια πλατεία υπήρχε και στη συμβολή της Παραλιακής με τη Θησέως.
Οι γραμμές 413/438: Πειραιάς-Ν. & Παλ.Πεντέλη τις οποίες «αντικατέστησε» το 450 είχαν αφετηρία επί της Γ.Θεοτόκη στον Αγ.Νείλο του Πειραιά. Υφίστανται σαν σύνδεση Πειραιά-Λ.Πεντέλης από τη δεκαετία του ’40 αρχικά ως 48Α: Πειραιάς-Βριλήσσια (αφού μέχρι εκεί έφτανε η συγκοινωνία τότε) αργότερα ως 48Α: Πειραιάς-Βριλήσσια-Πεντέλη (αλλά ευθεία από Λ.Πεντέλης χωρίς διέλευση από Ν.Πεντέλη) και τελικά τη δεκαετία του ’70 ως 191: Πειραιάς-Ν.& Παλ.Πεντέλη (μέσω ΝΙΕΝ και με ορισμένα δρομολόγια να προσεγγίζουν το ΠΙΚΠΑ) το οποίο με την επαναρίθμηση της ΕΑΣ το 1981 χωρίστηκε στα 413: Πειραιάς-Ν. & Παλ.Πεντέλη Α΄ και 438: Πειραιάς-Ν. & Παλ.Πεντέλη Β΄. Η αφετηρία τους στον Πειραιά ήταν αρχικά επί της Αγ.Κωνσταντίνου στο πλάι του Δημοτικού Θεάτρου (μαζί με όλες τις γραμμές προς Βόρεια και Νότια Προάστια) μέχρι κάποια στιγμή (μάλλον τη δεκαετία του ‘70) που για λόγους αποσυμφόρησης του κέντρου αποφασίστηκε να μεταφερθει μαζί με όλες τις υπόλοιπες στην ευρύτερη περιοχή του Χατζηκυριάκειου. (οι αφετηρίες προς Νότια πήγανε Κλεισόβης. Μόνο το 040 ανέβηκε Ακτή Ξαβερίου) Στο κεφάλαια για τα τρόλεϊ 18/19 και τα λεωφορεία 450/451/460/461 θα γίνει μια πολύ πιο «ενδελεχής» ιστορική επισκόπηση στις γραμμές του Χαλανδρίου, της Πεντέλης, αλλά και τις συνδετήριες προς Πειραιά και θα δούμε πως ακριβώς (και γιατί) διαμορφώθηκαν στην παρούσα μορφή τους.
Όσο για το 450, παρέμεινε σχεδόν ίδιο μέχρι το 2008 που μετατράπηκε στο τρόλεϊ 10: Τζιτζιφιές-Χαλάνδρι. Οι μόνες διαφορές είχαν να κάνουν με την αφετηρία του η οποία το 2002 μεταφέρθηκε στο Τροκαντερό λόγω της ανέγερσης του γηπέδου «Τάε Κβο Ντο», αλλά και των έργων κατασκευής του τραμ (ονομάστηκε τότε 450: Παλ.Φάληρο/Τροκαντερό-Χαλάνδρι) και τον Ιούλιο του 2007 στην Πλατ.Πεισιστράτου στις Τζιτζιφιές (ως 450: Τζιτζιφιές-Χαλάνδρι) εν όψει της «τρολεϊοποίησής» του. (οι υπεύθυνοι είχαν αποφασίσει να κάνουν την αφετηρία του μελλοντικού τρόλεϊ επί της Θησέως, γιατί σε περίπτωση που θα παρέμενε στο Τροκαντερό θα είχαν μεγάλο πρόβλημα με τις «διαπλεκόμενες» εναερίους τραμ και τρόλεϊ. Έτσι αποφάσισαν να μεταφέρουν την αφετηρία στις Τζιτζιφιές πριν ακόμη γίνει η «μετατροπή» για να το συνηθίσουν οι επιβάτες)
![[Εικόνα: thumb_9026.JPG]](https://leoforeia.gr/photos2/albums/userpics/10029/thumb_9026.JPG)
